Stagflasyon nedir, ekonomik sonuçları nelerdir?

Enflasyon artışına bağlı olarak büyümenin düşmesi beraberinde bazı problemleri getirir. Büyüme rakamlarının düşmesi pek çok firmanın ihracat yapamamasına neden olarak konkordato ve iflaslara da neden olur. Ekonomik daralmaların baş gösterdiği Türkiye acaba stagflasyonla mı karşı karşıya? Her ekonomik kriz yaşayan ülke stagflasyonla karşı karşıya kalmayacağı gibi riskler de tamamen ortadan kalkmış olmaz. Stagflasyon kavramıyla ilgili bilmeniz gereken her şeyi alt başlıklarda bulabilirsiniz.

Stagflasyon nedir?

Dilimize İngilizce 'den giren bir kelime olan stagflasyon, iki kelimenin birleşiminden oluşur. Stagflasyon, İngilizce 'de 'stagnation' durgunluk ve 'inflation' yani enflasyon kelimelerinden oluşan bir ekonomi terimi. İlk olarak 1970'lerde ortaya atılan bu kavram OPEC üyesi ülkelerin petrol fiyatlarını yaklaşık 3 katına çıkarmasından sonra enerji kriziyle birlikte baş gösterdi. Çözümü oldukça zor bir ekonomik dengesizlik olarak gösterilen stagflasyon ülke ekonomilerini oldukça zora sokabilir.

Bir yandan enflasyonu düşürecek politikalar üretmeniz gerekirken öte yandan ekonomik canlanmayı sağlayacak adımlar atmanız gerekir. Ancak artan ekonomik durgunluk istihdamı azaltırken aynı zamanda alım gücünü de düşürür. Tüm bunların sonucunda azalan ihracata bağlı olarak ithalatın yükselmesi dengesiz bir ekonomik tablo oluşturur.

Türkiye ekonomisi stagflasyona mı gidiyor?

Türkiye stagflasyon problemini daha önce de yaşamış bir ülke. 1991 yılında ekonomi %0,4 büyürken enflasyon %71,1'e çıkmıştı. 2008 yılında da benzer şekilde büyüme %0,8 ve %8,1 büyüme oranıyla Türkiye stagflasyona yaklaşmıştı. Yakın zamanda enflasyonun hızla yükselmesi, işsizliğin artması ve ihracat rakamlarındaki düşüş akıllara aynı soruyu getirdi: "Türkiye'de stagflasyon olur mu?" Uluslararası Para Fonu (IMF) korona virüs salgını sonrası dünya geneli için toparlanma beklese de Türkiye ekonomisi için risklerin devam ettiğini vurguladı.

Özellikle hızlı fiyat artışlarının yaşanması arz yönünden Türkiye'nin sıkıntı çektiğinin göstergesi. Bununla birlikte ihracatta bir türlü beklenen sıçramanın gerçekleşmemesi büyümeyi de engelliyor. Ancak yine de Türkiye'nin stagflasyona girmesi konusunda kesin bir öngörü yok. Genel olarak yanlış ekonomi ve para politikaları, faizlerin sürekli değiştiği ve ihracat geliri azalırken ithalat gideri sürekli artan ülkeler stagflasyona karşı daha kırılgan olmakta. Türkiye'de ekonominin reel olarak büyümemesi stagflasyon riskinin hep var olduğunu gösteren en büyük işaretlerden birisi.

Stagflasyon çözümü nasıl olmalı?

Stagflasyon 'un çözümü her şeyden önce ülkenin güncel ekonomik tablosunu ortaya çıkarmakla başlamalı. Enflasyon ve ekonomiyi canlandıracak politikalar temelde birbirine zıt şeyler olduğundan stagflasyonun çözümü oldukça zor hal alır. Her şeye rağmen yanlış para politikalardan vazgeçilerek yatırımcılara bu konuda güvence verilmeli ve döviz kuru istikrarsızlığına müdahale edilmeli. Genel olarak stagflasyonun çözümleri şu şekilde sıralanabilir:

• Enflasyonu tetikleyen fiyat ve ücret artışlarını sınırlamak ve gerekirse ortadan kaldırmaya yönelik gelir politikaları belirlenebilir.
• Gelirler politikası kamu harcamaları ve gelirleri dışındaki tüm ücret ve fiyat artışına bağlı gelirlere müdahale etmeyi amaçlar.
• Gelirler politikasından başka uygulanabilecek bir diğer yöntem de vergi temelli gelirler politikasını benimsemek.
• Vergi temelli gelir politikasına göre devlet tarafından belirli bir ücret ve fiyat skalası belirlendikten sonra bu değeri geçmeyecek şekilde ücret artışı yapan firmaların ödüllendirilmesi esasına dayanır.
• Aynı şekilde belirlenen fiyat göstergesini aşan firmaların da vergi yoluyla cezalandırılması amaçlanır.
• Vergi temelli çözümü savunanlara göre sıkı para politikası uygulamadan da bu yöntemle fiyat artışı ve enflasyon dizginlenebilir.
• Diğer bir çözüm yöntemi ise indekslemeye başvurmak.
• İndeksleme yönteminde maaş gibi nominal değişkenleri belli bir fiyat indeksine tabi tutarak reel değerlerine dönüştürme yapılır.
• İndeksleme yoluyla olası fiyat artışlarına karşı reel ücretler koruma altına alınır.

Bilmeniz gereken diğer ekonomi terimleri hakkında bilgi almak için bu yazımızı inceleyebilirsiniz.