e-yoklama nedir? nasıl yapılır?

“e-Yoklama nedir?” sorusu, yoklama faaliyetleriyle alakalı süreçlerin elektronik ortam üzerinden yürütülmesi ve yoklama ile elde edilen sonucun kayıt altına alınan verilerin tümünün temini ve Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezi’ndeki veri tabanına aktarılması şeklinde cevaplandırılabilir. e-Yoklama sistemi, Türkiye’ye 2015 yılında gelmiştir. 

Mükellef taraflar, gelirlerini Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirme yükümlülüğüne sahiptir. Gelirlerin bildirilmemesi gibi durumlarda meydana gelebilecek sorunların giderilebilmesi için gereken denetlemeler gerçekleştirilir. Yoklama işlemleri bu denetlemeler içinde yer alır. Mükelleflerce gerçekleştirilen işlemlerin doğruluğu ve yasalara uygun olması yoklama uygulamalarıyla gerçekleştirilebilir.

Mükellef kişilerin talepleri sonucu gerçekleştirilecek olan maddi kayıtlara dair gelire dair incelemelerin ve vergi kontrollerinin elektronik ve dijital ortamlar üzerinden yürütülmesi ise e-Yoklama olarak bilinir. e-Yoklama işlemleri genellikle işe başlama, işe dönme, mevcut işten ayrılma ve iş değiştirme gibi nedenlerle gerçekleştirilir. 

e-yoklama nasıl yapılır?

213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamında vergi denetlemelerinin yapılabilmesi çeşitli kurallara bağlanır. Bahsi geçen usullerden bir tanesi de e-Yoklama uygulaması olur. e-Yoklama sorgulama işlemleri sayesinde doğru bilgilere ulaşım kolay hâle gelebilir. Elektronik yollarla gerçekleştirilebilmesi nedeniyle oldukça kolay ve pratik bir yöntem olarak vergi işlemlerinin hızlı bir şekilde yapılmasını sağlar. Mükelleflerin işlemlerinin kanuna uygun olup olmaması gibi birçok unsur kolaylıkla incelenebilir. 

e-Yoklama sistemi sayesinde mükellefe ait bilgiler elektronik sisteme güvenli bir şekilde aktarılabilir. Bu sayede inceleme ve-Yoklama işlemleri daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilir. e-Yoklama işlemleri yoklama talebinin alınması, yoklama memuruna bu talebin iletimi, yoklama tutanağının hazırlanması, tutanağın kaydedilmesi ve onayı sonrasında da yoklama fişi sorumlusuna gönderilmesi gibi adımlarla e-Yoklama uygulaması gerçekleştirilir. Adımlarda herhangi bir sorun yaşanması durumunda geleneksel yöntemlerden yardım alınarak işlemlerin tamamlanması gerçekleştirilebilir.

Yoklama işlemleri çeşitli uzman ve memurlar tarafından gerçekleştirilebilir. Vergi dairesi müdürü, yoklama memuru, gelir uzmanı gibi kişiler e-Yoklama işlemlerini gerçekleştirebilir. İşletmelerin kuruluş aşamalarında e-Yoklama işlemleri gerçekleştirilebilir. “e-Yoklama nasıl yapılır?” sorusunun cevabının alınabilmesi için öncelikle-Yoklama başvuru gerçekleştirilir. Sonrasında gerekli prosedürler ve bilgilendirmeler yapılır.

Vergi usulsüzlüğü gerçekleştirildiği düşünüldüğü zamanlarda bilgi verilmeden beyan talebi ile kontrol yapılması da olasıdır. Mükellefe haber verilmeden yapılan bu uygulamanın amacı vergi usulsüzlüklerinin ortaya çıkartılabilmesidir. 

e-yoklama fişi nedir?

Türk Vergi Sistemi, beyan esasına dayanan bir vergi sistemidir. Vergi mükellefleri elde edilen gelirlerini idareye bildirir. Vergi matrahları mükellef tarafından hesaplanır ve idareye bildirilir. Vergi mükelleflerinin beyanlarının doğruluğunun ve yasaya uygunluğunun belirlenmesi için 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre bazı denetim araçları oluşturulur. Bunlardan biri de-Yoklama işlemleridir.

e-Yoklama fişi, mükellefin bilgileri, yoklama türü, tarih bilgileri, mükellef ve temsilciye ait kimlik bilgileri, yoklamanın gerçekleştirileceği kurumun adresine dair bilgiler ve-Yoklama yetkilisine ait kimlik bilgilerine sahip olur. Bu belgede mükellef ya da vergi yoklama yetkisine sahip olan kişinin ortamda olmaması ihtimaline karşı bir açıklama kısmı da yer alır. Bu belge sayesinde görevlerin yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü sağlanabilir. İmzalama sonrasında bir nüsha da mükellefte bulunacak şekilde hazırlanır.

e-Yoklama fişleri yoklama sırasında elde bulunması gereken bir belgedir. Bu belge-Yoklamayı yapan yetkili kişiler tarafından dijital ortamda oluşturulabilir. Mükellefin de belirlenen konularda mutabık olması hâlinde imza aşamasına geçilir. Mükellefin e-İmzası olmaması hâlinde e-Yoklama imza formu da mükellef tarafından imzalanabilir. 

e-yoklama fişlerinde bulunması gereken bilgiler nelerdir?

e-Yoklama fişlerinde olması gereken bilgiler şu şekilde sıralanabilir:

• Vergi Mükelleflerine ait bilgiler
• e-Yoklama çeşidi
• e-Yoklama tarihi
• e-Yoklama türü
• e-Yoklama saati
• e-Yoklama adresi
• e-Yoklama yapılan kişinin ismi, soyismi, kimlik numarası ve imzası
• e-Yoklama yetkisine sahip memurun ismi, soyismi ve imzası
• e-Yoklama yapılan kişinin olmaması hâlinde belgedeki kısımda yer alması gereken açıklama
• Belgeye ait olan benzersiz kod

e-Yoklama tutanağının görüntülenebilmesi için https://dijital.gib.gov.tr/ adresine gidilir ve “Elektronik Yoklama Görüntüleme” kısmında tutanağa erişim sağlanabilir. Bu menü üzerinden e-Yoklama tutanağının çıktısının alınması da mümkün olur. Tutanağın e-devlet uygulaması ve internet sitesi üzerinden görüntülenmesi de mümkün olur. 

e-yoklama süreci nasıl işler?

Yoklama süreci, vergi mükellefi olanların bildirimi ile ya da vergi idaresi tarafından yoklama talebinin gerçekleştirilmesiyle başlar. e-Yoklama sistemi üzerinden yoklama talebine dair giriş gerçekleştirilir. Vergi dairesi müdürü ya da yetkili kişinin/memurun onayı alınır. e-Yoklama talebinin yetkili ekiplere sevk edilmesi yoklama Koordinatörü tarafından gerçekleştirilir. Yetki verilen memur belirtilen adrese gider ve e-Yoklama tutanağını mobil cihaz üzerinden elektronik ortamda oluşturur. Bu sayede-Yoklama işlemi gerçekleştirilir.

e-Yoklama esnasında verilen bilgilerde ve tespit edilmiş olan konularda anlaşma sağlanması hâlinde e-Yoklama fişi üzerinde mutabakat sağlanır. Mutabakatın sağlanması sonrasında imzalama süreci gerçekleştirilir ve e-Yoklama tutanağı doldurulur. e-Yoklama tutanağındaki bilgilerin sonradan değiştirilmesi mümkün olmadığı için bu aşamadaki bilgi girilerinin doğru bir şekilde tamamlanması oldukça önemli bir yer tutar. Fiş üzerindeki mutabakatın sağlanması ve bilgilerin girişinin yapılmasından sonra mükellef kişiye belgenin ön izlemesi mobil cihaz üzerinden gösterilir. Fişin okutulmasından sonra mükellefin imzası belgeye eklenir. Bu işlem e-İmza ya da belgeye imza şeklinde gerçekleştirilebilir. İmza işleminin tamamlanmasından sonra e-Yoklama fişinin oluşum süreci tamamlanır. Belge, bu işlem sonrasında gerekli kontroller de gerçekleştirildikten sonra elektronik ortamda görüntülenmeye hazır hâle gelir.