Deflasyon nedir?

Deflasyon, genel fiyat düzeylerinde sürekli olarak düşüş yaşanmasıdır. “Deflasyon nedir?” sorusunun bir diğer yanıtı ise piyasada yer alan mal veya hizmetin sürekli olarak ucuzlaması ve değer kaybetmesidir. Deflasyonist ortamlarda mal veya hizmet fiyatları sürekli olarak ucuzlarken fiyat düşmesi devam edecek beklentisiyle mal veya hizmete olan talep de düşer. Bu ortamlarda mal veya hizmet ucuzladığı halde alıcı bulamaz. Deflasyon ekonomi üzerinde enflasyonun tersi olarak işler. 

Deflasyonun Nedenler Nelerdir?

Deflasyonun meydana gelmesinde pek çok farklı neden etkili olabilir. Merkez bankası kararına göre mevcutta dönen para ve kredi arzı azaldığında piyasada yer alan bütün malların fiyatı düşebilir. 

Fiyatlar, mal veya hizmetlerin talebinde olan azalma nedeniyle de düşüş gösterebilir. Talep azalması ve durağanlığın sebepleri arasında borsada yaşanan düşüş, devlet harcamalarındaki azalma, tüketici cephesinde biriktirme ve tasarruf etme eğilimi ya da para politikalarında yaşanan sıkılaşma eğilimi gösterilebilir. Muhasebe programları ile para politikalarında yaşanan sıkılaşma verilerle ortaya konabilir.

Piyasada dolaşımda olan para ve kredi arzından hızlı büyüyen ekonomilerde fiyatlarda düşüş yaşanabilir. Bu en çok teknolojik gelişmeler sayesinde ekonomik verimliliğin ve sektörlerde teknolojiden faydalanmanın artması halinde görülür. Yaşanan artışlarda operasyonel iyileşmeler yaşanır ve üretim maliyetleri düşer. Bu da tüketiciye düşük fiyat olarak yansır. Sonuç olarak verimliliğin artması deflasyona neden olabilir. 

Büyük firmaları dahi büyük ekonomik kayıplara sürükleyen deflasyonun oluşma nedenleri özet olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Para arzında azalma meydana gelmesi
• Dış talep gibi unsurların yetersiz olması
• Alım gücünde büyük ölçüde azalma yaşanması
• Hem üretici hem de tüketicinin tasarruf eğilimi göstermesi

Deflasyon Sonuçları Nelerdir?

Deflasyon etkili olduğu farklı alanlarda farklı sonuçlar ortaya koyar. Deflasyon etkileri şu şekilde sayılabilir:

• Ekonomik durgunluğun neden olduğu deflasyonun var olduğu ülkelerde ulusal gelir düşüşü yaşanır.
• Firmalarda kar düşüşü meydana gelir.
• İşsizlik artar.
• Satışların azalması, stokların artmasıyla şirketlerin mallardan elde ettikleri kar düşer.
• Fiyat düşüşünün devem edeceği algısı tüketicilerde tüketimi azaltma eğilimi yapar.
• Para değeri artar ve bu nedenle dış ticaret dengesi de bozulur.
• Sürekli düşüş yaşanması sermaye sahipleri yatırım yapmayı bırakır.
• Yatırımı bırakan sermaye sahipleri paralarını faiz getirisi olan araçlara yatırır. Bu durum da paranın piyasada dönmesini engellerken talepteki düşüşü daha da artırır.

Deflasyon Nasıl Önlenir?

Ülkelerin ekonomisini olumsuz yönde etkileyen deflasyonu önlemek için bazı önlemler alınabilir. Bu önlemler şu şekilde sıralanabilir: 

• Kamu harcamalarının artırılması
• Özel yatırım yapılmasına yönelik teşvik uygulamalarının artırılması
• Faiz indirimleri yapılarak yatırıma teşvik edilmesi
• Çalışan ücretlerinin artırılması
• Harcama ve yatırımlarının artmasını desteklemek için vergi oranlarının azaltılması

Deflasyon ve Enflasyon Arasındaki Fark Nedir? 

• Dünya pazarında para değeri azalıyorsa enflasyon, para değeri yükseliyorsa buna deflasyon denir.
• Enflasyon üreticiler için yararlıyken deflasyon müşteri (tüketiciler) için yararlıdır.
• Enflasyon mal ve hizmet fiyatlarını artırırken deflasyonda mal ve hizmet fiyatlarında düşüş yaşanır.
• Enflasyonda gelir dağılımı zengin ve fakir arasında bile değilken deflasyon işsizlik seviyesini yükseltir.
• Deflasyon milli gelirde düşüş meydana getirirken enflasyonda bu söz konusu değildir.
• Enflasyonun belirli bir miktarı ülke ekonomisi için faydalı olurken deflasyonun azı bile ülkenin ekonomik büyümesini engeller.

Ülke hükümetleri çeşitli parasal ve mali önlemler, yatırımların kontrolü gibi faaliyetlerle enflasyonu kontrol altında tutabilir. Ekonomide oluşan deflasyonu gidermek için ise Merkez Bankası’nın uygulayabileceği birkaç adım mevcuttur. Deflasyon ile başa çıkmak oldukça zordur. Başa çıkma aşamasında ülkeyi depresyona bile sürükleyecek olan deflasyonun korkunç sonuçları olabilir.

Deflasyon Olan Ülkeler Hangileri?

Büyümekte olan pek çok ülkenin deflasyon kaydettiği görülür. Enflasyonu eksi çıkan birçok ülke ekonomisini büyütmeye çalışırken deflasyon açıklar hale gelir. Bazı ülkeler aşırı hayat pahalılığından (enflasyon) dem vururken bazı ülkeler fiyatların sürekli düşmesi ve maaşların uzun süre aynı seviyelerde olmasından (deflasyon) yakınır. 

Yakın zaman önce Euro Bölgesi deflasyon açıklamasında bulundu. 19 ülkenin yer aldığı Euro Bölgesi’nde yıllardır talep yaratıp enflasyonun yukarıya taşınması hedeflense de başarılı olunamadı ve deflasyon başlamış oldu. 

Deflasyonun başlamasıyla enflasyon oranlarının düşük çıktığı Euro Bölgesi ülkeleri nedeniyle Avrupa Birliği Merkez Bankası’nın piyasaya daha fazla para akışında bulunma baskısı arttı. 

İmalat sektörüne ait tesislerinde uzun süreden beri faaliyet azalması yaşandığı belirtilirken, yeni siparişler yerine yarı mamul ve hammadde stoklarının azatlığı verilerle ortaya kondu. Diğer yandan istihdamın da azaltıldığı belirtildi. Açıklanan verilere göre işletmelerin iç talepten destek bulmaya devam ettiği görüldü. Ülkelerin yaptıkları ihracatta gerçekleşen artış ise ılımlı düzeyde seyretti. 

Euro Bölgesi ülkeleri şu şekilde sayılabilir:

• Almanya
• Estonya
• Belçika
• Avusturya
• Finlandiya
• İspanya
• İrlanda
• Fransa
• Hollanda
• Kıbrıs
• İtalya
• Lüksemburg
• Malta
• Letonya
• Litvanya
• Slovakya
• Portekiz
• Yunanistan
• Slovenya