Bilmeniz Gereken Temel Ekonomi Terimleri

Ekonomi terimleri, gündelik hayatta ekonomik gelişmeleri anlatmak üzere sıklıkla kullanılıyor ve gündemi anlamak için bunları genel hatlarıyla bilmek büyük önem taşıyor. Bu hızlı rehberimizde sizlere, bilmeniz gereken en önemli ekonomi terimleri ve kavramlarını kuşbakışı anlatıyoruz. 

Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) nedir?

Gayri safi milli hasıla bir ülkenin vatandaşlarının verilen bir yıl için ürettikleri toplam mal ve hizmetlerin, belli bir para birimi karşılığındaki değerinin toplamıdır.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) nedir? 

Gayri safi yurtiçi hasıla bir ekonomide yerleşik tüm üretim birimlerinin, yurt içi etkinlikleri sonucunda yaratmış oldukları tüm nihai mal ve hizmetlerinin para birimi cinsinden değeridir.

Cari denge nedir?

Ülkemizde sürekli olarak cari açık nedeniyle gündeme gelen kavramlardan biridir. Cari denge bir ülkenin ihracat, ithalat farkıyla turizm, taşımacılık gibi diğer döviz kazandırıcı veya kaybettirici işlemlerinin dengesini gösterir. Ülkenin ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlemleri sonucunda elde ettiği gelir, ithalat ve diğer döviz kaybettirici işlemleri sonucu ödediği giderlere eşitse cari dengesi denktir.

Eğer ithalata ve diğer döviz kaybettirici işlemlerden kaynaklanan giderleri, döviz kazandırıcı işlemlerden elde ettiği gelirlerden fazlaysa Türkiye’nin güncel ekonomisinde olduğu gibi cari açık, az ise cari fazla durumu söz konusudur.

Enflasyon nedir?

Enflasyon, fiyatlar genel seviyesinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden durumdur. Fiyatların genel düzeyi, ekonomide seçilen belli bir mal ve hizmet kümesinin (sepetinin) parasal karşılığıdır. Fiyatlar, mal ve hizmetlerle dolaşımdaki para miktarı arasındaki dengeye göre oluşur. Para miktarındaki artış (emisyon), mal ve hizmet miktarındaki artış (büyüme) ile dengeli olursa fiyatların genel seviyesi değişmez.

Ama bunlardan biri diğerinden fazla üretilirse az üretilen kıymetli hale gelir. Enflasyonun yükselmesi paranın alım gücünü azaltır ve aynı zamanda fiyat değişimlerini anlamayı zorlaştırır. Enflasyonun düşmesi, fiyatların daha az artması, insanların alım güçlerinin daha az azalması ve neticesinde istikrar demektir. Enflasyon oranı, tüketici fiyat endeksi (TÜFE)ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) baz alınarak hesaplanır.

TÜFE nedir?

Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE), tipik bir tüketicinin satın aldığı belirli bir ürün ve hizmet grubunun fiyatlarındaki ortalama değişimleri gösteren bir ölçüttür. Yıllık enflasyon değerindeki değişimi ölçmek için kullanılır.

ÜFE nedir?

Üretici fiyatları endeksi (ÜFE), belirli bir dönemde ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtiçine satışa konu olan ürünlerin, üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir. Aylık ya da yıllık enflasyon rakamının belirlenmesinde kullanılır.

Para politikası nedir?

Para politikası, para otoritesinin faiz oranı, döviz kuru ve para arzı araçlarıyla piyasadaki para miktarını etkileyerek piyasaya sürdüğü paranın istikrarını sağlamak amacıyla uyguladığı politika bütünüdür.

Piyasadaki para arzını düzenlemek üzere iki türlü politika izlenir: Genişlemeci para politikası ve daralmacı para politikası. Genişletici para politikası genellikle, ekonomideki durgunluk dönemlerinde ortaya çıkan işsizliği yenmek amacıyla uygulanırken; daralmacı para politikası, enflasyon oranını düşürmek amacıyla uygulanır.

Maliye politikası nedir?

Maliye politikası, devletin kamu harcamaları (cari harcamalar, yatırım harcamaları, transferi harcamaları)ve kamu gelirlerini (vergi gelirleri, vergi dışı gelirler, özel gelirler ve Fonlar) kullanarak ekonominin tam istihdama ulaşmasını sağlamak,ekonomideki dalgalanmaları en aza indirgemek ve adil bir gelir dağılımını sağlamak üzere uyguladığı iktisadi politikadır.

Genişlemeci maliye politikası ve daralmacı maliye politikası olmak üzere 2 türlü maliye politikası vardır:

Genişlemeci maliye politikası kamu harcamalarını artırarak veya halktan ve kurumlardan toplanan vergi yükünü azaltarak ekonomideki tüketim harcamalarını artırmak yönünde izlenen politikadır.

Daralmacı Maliye politikası ise kamu harcamalarını azaltarak veya vergileri artırarak ekonomideki tüketim harcamalarını kısmak amacıyla izlenen politikadır.