Kümülatif vergi matrahı nedir?

KGVM kısaltması ile tanımlanan kümülatif vergi matrahı; bir işverene bağlı çalışanın elde ettiği aylık brüt kazanç üzerinden genel sağlık sigortası ve işsizlik sigortası çalışan payı tutarlarının düşülmesi sonrası hesaplanan ve her ay birikerek ilerleyen vergi türüdür.

Kelime anlamı olarak artarak biriken ve toplanarak ilerleyen veya devreden anlamına gelen kümülatif vergi, bir personelin gelir vergisi dilimini ve gelirinden kesilecek vergi oranını belirleyecek şekilde, işveren tarafından aylık olarak hesaplanması ve ödenmesi zorunlu bir vergi türüdür.

Kümülatif vergi matrahı;  çalışanın aylık brüt maaş kazancı üzerinden genel sağlık sigortası (GSS) ve işsizlik sigortası ile ilgili çalışanın kendisine ait payların düşülmesi sonucunda belirlenmekte ve elde edilen bu tutar çalışanın dâhil olduğu gelir vergisi dilimini hesaplamakta temel alınmaktadır. Çalışanın elde ettiği bu gelirinden ne miktarda gelir vergisi kesileceğini belirlemek adına işveren sorumluluğunda hesaplanarak netleşen bu tutarlar, çalışan adına devlete ödenmesi zorunlu vergileri kapsamaktadır.

Kümülatif vergi matrahı nereden alınır?

Gerek kurumlar gerekse çalışanlar adına doğru hesaplanması ve takip edilmesi gerekli olan kümülatif vergi matrahları, her yıl devlet tarafından açıklanan ve değişiklik gösteren asgari ücretler bazında değişiklikler göstermektedir.  İşletmelerin her bir çalışanı için bireysel bazda düzenlemesi, takip etmesi ve ödemesi gerekli olan bu vergi sisteminde raporlama; günümüzde gelişen teknoloji sayesinde şirketler özelinde yazılabilen özel muhasebe programları aracılığıyla profesyonel bir yaklaşımla takip edilebilmektedir. Ön muhasebe işlemlerini elektronik ortamlarda, kendileri için özel yazılımlarla oluşturulan sistemler kanalıyla takip eden işletmeler için bu vergilendirme süreçlerinin takibi ve kontrolü çok daha verimli bir ortamda gerçekleştirilmektedir.  

Dijital gelişimin arttığı ve her geçen gün e-belgeler acılığıyla resmi evraklara ulaşılabilirliğin elektronik ortamlara taşındığı günümüz koşullarında, işletmeler kümülatif vergi matrahı verilerine e-devlet üzerinden sunulan e-vergi levhası sorgulama bölümünden ulaşabilmektedirler.

İşletmeler, yeni işe başlayacak personellerinden geçmişe dair gelir vergisi dökümlerini talep etmektedirler. Çalışanın daha önceki işyerinde belirlenen gelir matrahlarını incelemek ve kendisi adına herhangi bir vergi borcu olup olmadığını sorgulamak açısından önemli olan bu belgeler, eski iş yerlerinden temin edilebileceği gibi, günümüzde kişilerin e-devlet hesapları üzerinden de raporlanabilmektedir.

Ocak ayında başlayarak aralık ayına kadar aylık olarak ve devrederek hesaplanan kümülatif vergi matrahları her yeni yılda sıfırlanmaktadır. Bu vergilendirme dönemi içinde işyeri değişikliğine gitmeyi tercih eden çalışanlar bir önceki işinde oluşan kümülatif gelir vergisi matrahını ve belgelerini yeni iş yerine taşıyamayacağından, işletme kişinin bir önceki vergi dilimlerini inceleyerek, personel adına yeni giriş yapmaktan ve yıl içinde kendi bünyesinde çalıştığı aylardan oluşacak vergileri ödemekten yükümlüdür.

Kümülatif vergi matrahı hesaplama nasıl yapılır?

Kümülatif gelir vergisi çalışanın brüt ücreti üzerinden GSS ve işsizlik sigortası işçi katılım payının düşülmesi sonrası elde edilen meblağ baz alınarak hesaplanmaktadır.

Gelir idaresi başkanlığı tarafından her yıl yayınlanan genelgeler kapsamında belirlenen genel sağlık sigorta oranı ve işsizlik sigortası işçi katılım oranlarının doğru takibi ile uygulanması ve hesaplanması gereken vergi matrahları için verilebilecek en doğru formül;

çalışan brüt maaşı – (GSS + işsizlik sigortası işçi payı) olarak özetlenebilir.

Bu işlem sonucu hesaplanan aylık gelir vergisi matrahı çalışanın bir sonraki aylarda gerçekleştirdiği çalışmalarına istinaden devrederek ilerler ve vergi dönemi sonunda kümülatif vergi matrahı olarak belirlenir ve vergilendirilir.

Kümülatif vergi matrahı 2022

2022 yılı içinde yapılan yeni düzenlemeler ve asgari ücret artışları kapsamında yukarıda açıkladığımız hesaplamalarda önemli bir değişikliğe gidilmiştir. Bu yeni düzenlemelere göre alınan maaşın güncel asgari ücreti geçtiği durumlarda, aylık toplam kazançtan asgari ücret miktarı düşülmekte ve kümülatif vergi matrahı asgari ücret üzeri kalan tutar esas alınarak hesaplanmaktadır.

Gelir idaresi başkanlığı tarafından her yıl yeniden düzenlenen gelir vergisi dilimleri, gelir aralığı açısından her çalışan için ayrı oranlarda hesaplanmaktadır. Aylık gelir vergisi kümülatif vergi matrahı tutarına ve kazanç aralıklarına göre yayınlanan oranlar üzerinden çarpılarak belirlenir. Bu çarpım oranları % 15 ile %40 arasında değişimler göstermektedir.