İstisna fatura nedir? Ne zaman kesilir?

İnternet üzerinde sıklıkla aranan sorulardan biri de “İstisna fatura nedir?” sorusudur. Büyük ya da küçük, bir şekilde ticaret yapan herkes, faturaların KDV’li olarak kesilmesi gerektiğini bilir. Ancak bazı durumlarda KDV oranlarının 0 olduğu istisnai durumlar olabilir. Buna istisna fatura nedir. Ağırlıklı olarak ihracat yapan işletmelerde görülse de her durumda istisna faturanın ne olduğu, nasıl düzenleneceği de bilinmelidir. Aksi takdirde çeşitli yasal sorunlarla karşılaşılabilir ve belirli yaptırımlara maruz kalınabilir. 

KDV’nin 0 olarak düzenlendiği istisna faturalarında, firma sahipleri ne zaman istisna faturanın kesileceğini, nasıl kesileceğini bilmelidir. Aynı şekilde kesilen istisna faturanın da nasıl işleneceğini öğrenmelidir. Belirli ürün gruplarında ya da belirli durumlarda kesilebilen istisna faturalar tam olarak kurallarına uygun şekilde kesilmelidir. 

İstisna fatura ne demek?

İstisna fatura, adından da anlaşılabildiği üzere, istisnai durumlarda kesilen faturalardır. Yani belirli şekillerde belirlenen ve kanunlar çerçevesinde KDV uygulanan ürün ve hizmetlerin dışında kesilen faturalar, istisna kapsamına girer. Bu durumda da KDV uygulaması olmaz. Bununla ilgili yeterli bilgi sahibi olmayan muhasebeciler ya da işletme sahipleri ise KDV uygulayarak fatura kesmeye devam edebilir. Ya da kendilerine kesilen KDV 0 olan faturanın yanlış düzenlendiğini düşünebilir. 

“Fatura tipi istisna ne demek?” sorusunun cevabını arayan oldukça fazla işletme sahibi vardır. Herkes, faturanın düzenlenirken KDV uygulanması gerektiğini bilir. Ürünün türüne göre oranı belirlenen KDV yansıtılarak kesilen faturaların dip toplamı, ürünün fatura bedelini verir. Ancak bazı durumlarda KDV’nin yasalarca 0 olarak belirlendiği durumlar da vardır.  Eğer bir fatura, KDV’sinin 0 olduğu bir ürüne sahipse, bu ürün faturadan istisna edilir. Buna da istisna fatura adı verilir. 

Vergi Usul Kanununda belirlenen şartlara sahip ürünlerin ticareti yapılırken bu ürünler faturada 0 KDV olarak düzenlenir. Bunu doğru takip edebilmenin en iyi yolu ise kullanılan muhasebe programında, ticareti yapılan ve istisna olan ürünlerin malzeme kartında KDV seçeneğini 0 olarak belirlemektir. Bu durumda otomatik olarak kesilen faturalarda bile, kanuna uygun olan bu ürünlerin KDV oranı 0 çıkar ve yanlışlık olma ihtimali en aza indirilir. VUK tarafından belirlenen ürün ve hizmetler dışında ise 0 KDV fatura düzenleme çok yaygın olan bir durum değildir.

İstisna fatura kesimi

Muhasebeciler ya da işletme sahipleri “İstisna fatura nasıl kesilir?” sorusunun cevabını öğrenerek fatura uygulamalarını doğru şekilde yapmak ister.  İstisna fatura kesilirken, ilgili ürünün istisna kodunun da bilinerek belirtilmesi gerekir. İşte, adım adım istisna fatura kesimi:

• Öncelikle fatura kesmek için kullanılan muhasebe programından e-fatura ya da e-arşiv ekranına girilir. 

• Eklenen fatura tipi istisna olarak seçilir.

• Ürünün kendi istisna fatura kodu seçilerek, faturada belirtilmesi sağlanır. 

• Eğer birden fazla ürün için KDV’siz fatura kesecekseniz ve hepsinin istisna kodu da birbirinden farklıysa, 350 – Diğerleri kodu seçilerek KDV muaf durumu belirtilir.

• Herhangi bir sebepten dolayı, aslında KDV 0 olan ürünler kapsamında yer almayan ancak KDV 0 olarak fatura kesilmesi gereken bir durum varsa “istisna olmayan diğer” kodu seçilerek durum belirtilmelidir.

Yalnızca bu işlemler yapılarak istisna fatura kesilebilir. E-fatura ya da e-arşiv istisna fatura düzenleme adımları bu şekilde takip edilerek kolaylıkla istisna fatura kesilebilir. Ardından kesilen fatura GİB portalından da gönderilir. Ayrıca istisna fatura keserken “İstisna fatura açıklaması boş bırakılamaz” şeklinde bir uyarı alınabilir. Bu durumda fatura içerisinde KDV 0 olan ürünlerin açıklama kısmına ve KDV muafiyet sebebi kısmına ilgili ürünün istisna kodu ve açıklaması girilmesi gerekebilir. İstisna fatura kesimi hakkında bilgisi olmayanlar ya da ilk kez fatura kesecek veya işleyecek olanlar yeterli bilgi edinerek doğru bir süreç geliştirebilir. 

Öne çıkan istisna fatura kodları

Uygulamada daha pratik anlaşılabilecek olan KDV istisna fatura örneği seçenekleri de internetten incelenebilir.  Diplomatik istisna fatura örneği bunlardan biridir. Buna göre, yabancı devletler Türkiye’de yer alan temsilciliklerine bir sebepten dolayı hizmet ya da teslim faturası düzenleyecekse KDV istisnası uygulanacak şekilde kesmelidir. “İstisna fatura nasıl işlenir?” sorusu da kendilerine gelen istisna faturaların işlemlerinin nasıl yapılacağı merak edildiği için araştırılır. İstisna fatura işlenirken, KDV muafiyet açıklama kısmına ilgili durumun kodu yazılarak durum açıklanır. Zaten günümüzde birçok muhasebe programı bu açıklama doldurulmadan KDV istisna faturalarını kaydetmeye izin vermiyor. Bu da aslında durumu sizin yerinize sağlama almasını sağlıyor. İstisna fatura muhasebe kaydı ise oldukça kolaydır. İhracat teslimiyse 601 no’lu hesap, diğer istisnalar ise 600 no’lu hesapla muhasebe kaydı atılır.

İstisna fatura düzenleyecek olan işletmeler, istisna fatura kodlarını da merak ederler. Temel olarak Vergi Usul Kanununca belirlenen istisna fatura kodları ise 301 mal ihracatından başlayarak 323 ürün senetlerinin ticaret borsaları aracılığıyla teslimi olan koda kadar devam eder. Taşımacılık, diplomatik, ihracat ve askeri sebeple ilgili olan konularda uygulanabilir. İstisna fatura düzenlemeleri birçok işletme için çok nadir olabilen bir süreçken, bazı işletmeler için de bulundukları sektör gereği oldukça sık olabilen bir süreçtir. Buna rağmen az ya da çok KDV istisna faturası düzenlensin, her durumda da nasıl düzenlenmesi gerektiği bilinmelidir. Bu şekilde doğru uygulama yapılarak VUK’un da yönerge ve kurallarına uyulmuş olunur.