Fiyat farkı faturası nasıl kesilir?

Fiyat farkı, ticari hayatta en çok karşılaşılan konulardan biridir. Bu yazıda fiyat farkı için kesilen fatura nedir, nasıl kesilir, muhasebe kayıt süresi nasıldır gibi sorulara cevap bulabileceksiniz.

Fiyat farkı faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır?

Muhasebe sürecinde kayıtların doğru ve düzgün şekilde yapılması önemlidir. O nedenle faturaların muhasebe kayıt süreçleri bilmek gerekir. Fiyat farkı faturaları da ticari hayatta sıkça karşılaşılan bir fatura türü olduğu için fiyat farkı muhasebe kaydı 2022 yılında nasıl yapılır bilmek önemlidir. Kayıt sürecine geçmeden önce fiyat farkı faturasını daha iyi anlamak amacıyla birtakım konulara değinmekte yarar var.

Fiyat farkı faturası nedir?

Fiyat farkı, satış işlemi sonrası karşılıklı ticari ilişkisi olan şirketler arasında ortaya çıkan bir durumdur. Faturası kesilen ürünlerin veya hizmetlerin fiyatlarında çeşitli nedenlerle fark oluşabilir. Oluşan bu fiyat farkı sebebiyle kesilen faturalara fiyat farkı faturası adı verilir.

Fiyat farkı faturaları ile ticari hayatta çok sık karşılaşıldığı için KDV ile ilgili yasa başta olmak üzere birçok yasa metninde yer alır. KDV Kanunu'nda yer almasının nedeni, KDV matrahını doğrudan etkileyen bir durum olmasından kaynaklanır. KDV Kanunu 35. Maddede yer alan ifadelere göre; fiyat farkının oluşması ve fatura kesilmesi KDV matrahında ortaya çıkan bir değişiklik olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple fiyat farkından oluşan KDV matrahındaki değişim, asıl faturan içinde bulunulan dönemde değiştirilmelidir.

Fiyat farkı faturası nasıl kesilir?

Ürün veya hizmetin fiyatında yanlışlık, sonradan gerçekleşen maliyetler, kur farkı, sözleşme değişikliği, komisyon vb. nedenlerle satış faturasının tutarı fazla ya da eksik olabilir. Böyle bir durum oluştuğunda, tekrar ödeme yapılması ya da alınması için fiyat farkı faturası düzenlenir. Fatura firmanın mükellefiyetine göre e Fatura şeklinde veya e Arşiv Fatura şeklinde düzenlenir.

Fiyat farkı için kesilen faturalar Katma Değer Vergisi’ni doğrudan ilgilendirdiği için dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Fiyat farkı faturası, fiyat farkının ortaya çıktığı dönemde alıcı ya da satıcı tarafından düzenlenmelidir.

Fiyat farkı faturası kesilirken dikkat edilmesi gerekenler

• Ortaya çıkan fiyat farkının, ilgili dönemde faturalandırılması gereklidir. Çünkü oluşan fiyat farkı KDV Kanunu 35. Madde’ deki “sair sebeplerle matrahta değişiklik vuku bulduğu hallerde” ifadesiyle matrah değişikliği olarak değerlendirildiği için farklı dönemde düzenlenmemelidir.

• Asıl faturada uygulanan KDV oranı fiyat farkı için kesilen faturalara da uygulanmalıdır. İlgili ürün veya hizmet KDV’den muaf ise asıl faturada ve fiyat farkı faturasında KDV uygulanmaz.

• Fiyat farkı için fatura hazırlanırken satış işleminin yapıldığı asıl faturadan da bahsedilmelidir. Bu sayede satışa konu olan asıl ürün veya hizmet maliye tarafından kolayca eşleştirilir. Bu konu ileride fatura ile ilgili maliye çalışanları ile problem yaşamamak için son derece önemlidir.

• Oluşan fiyat farkının bir tarafı nihai tüketici ise fiyat farkı faturası işlemi farklılık gösterir. Eğer fiyat farkı tüketicinin aleyhine ise satıcının fiyat farkı faturası düzenlemesi gerekir. Ancak oluşan fark nihai tüketici lehineyse, tüketici gider pusulası düzenleyerek farkı iade etmeli ve fark ile ilgili olan KDV indirimi yapılmalıdır.

Fiyat farkı faturası muhasebe kaydı nasıl yapılır?

Fiyat farkı faturaları KDV açısından önemli olduğu için muhasebe kaydının da kurallara uygun olarak yapılması gereklidir. Yazıda fiyat farkı muhasebe kaydı ile ilgili süreci hem alış faturası hem de satış faturası olarak örnekler halinde bulabileceksiniz.

Alış faturasının muhasebeleştirilmesi

Alıcı firma, kendisine fatura kesildikten sonra, almış olduğu mal veya hizmetin fiyatında bir azalış gerçekleşmiş ise, satıcı firmaya fiyat farkı faturası düzenlemesi gerekir. Örnek vermek gerekirse;

XYZ Firması, ABC Firmasından 10.000 TL+ KDV bedel ile ticari mal satın alsın. Fatura kesildikten sonra sözleşmede değişiklik sebebiyle satın alınan malın bedeli 9000 TL+ KDV şeklinde değiştirilmiş olsun. Alıcı konumunda olan XYZ firması oluşan fark nedeniyle 1000 TL+ KDV tutarında bir fiyat farkı faturası düzenleyecektir.

XYZ firmasının ticari mal alışına ilişkin muhasebe kaydı:

153 Ticari Mallar 10.000

191 İndirilecek KDV 1.800

320 Satıcılar 11.800

10.000 TL tutarındaki alım, ticari mal stokunu arttıracağı için 153 Ticari Mallar hesabının borç kısmına kayıt yapılmıştır. Alıma ait KDV ise 191 İndirilecek KDV hesabına kaydedilmiştir. Toplam tutar olan 11.800 TL de 320 Satıcılar hesabına alacak kaydedilmiştir.

XYZ firmasının ABC firmasına kestiği fiyat farkı faturası muhasebe kaydı:

320 Satıcılar 1.180

153 Ticari mallar 1.000

391 Hesaplanan KDV 180

Oluşan 1.000 TL’lik fiyat farkı ticari mal stokunun değerini azaltacağı için 153 Ticari Mallar hesabının alacak kısmına kaydedilir. 180 TL 391 Hesaplanan KDV hesabının alacak kısmına kaydedilir. 1.000 TL+ 180 TL KDV ödeme yapılmayacağı için 320 Satıcılar Hesabı bakiyesi düşmelidir. Bu nedenle 320 Satıcılar hesabına 1.180 TL borç kaydedilir.

ABC Firmasının XYZ Firması tarafından kesilen fiyat farkı faturasının muhasebe kaydı:

612 Diğer İndirimler 1.000

191 İndirilecek KDV 180

120 Alıcılar 1.180

Söz konusu örnekte satıcı ABC Firması için oluşan fiyat farkı bir indirim niteliğindedir.

Satış faturasının muhasebeleştirilmesi

Satıcı firma, satış faturasını kestikten sonra, sattığı mal veya hizmetin fiyatında bir artış gerçekleşmiş ise, alıcı firmaya fiyat farkı için faturası düzenlemesi gerekir. Örneğin;

DEF Firması MNO Firmasına 5.000 TL+ KDV şeklinde ticari mal satışı yapmıştır. Yapılan kontrolde fiyatın 7.000 TL+ KDV olması gerektiği anlaşılmıştır. DEF firması bu farkı gidermek adına MNO firmasına 2.000 TL+ KDV fiyat farkı için fatura düzenlemelidir.

DEF firmasının mal satışına ilişkin muhasebe kaydı:

120 Alıcılar 5.900

600 Yurtiçi Satışlar 5.000

391 Hesaplanan KDV 900

DEF firmasının alıcı MNO firması adına düzenlediği fark faturasının kaydı:

120 Alıcılar 2.360

600 Yurtiçi Satışlar 2.000

391 Hesaplanan KDV 360

Oluşan fiyat farkı DEF firması için satış miktarını arttırmış gibi olacağı için kesilen fark faturası sanki 2.000 TL+ KDV şeklinde yeni bir satış yapılmış gibi kaydedilmiştir.

Alıcı MNO firmasının fiyat farkı için yapması gereken muhasebe kaydı:

153 Ticari Mallar 2.000

191 İndirilecek KDV 360

320 Satıcılar 2.360

DEF firmasının MNO firmasına kesmiş olduğu fatura MNO firmasının stok maliyetini artıracaktır. 153 Ticari Mallar hesabına borç kaydedilmelidir. 2000 TL’lik artışa istinaden oluşan KDV 191 İndirilecek KDV hesabına kaydedilir. Satıcı firmaya yapılması gereken ödeme artacağa için 320 Satıcılar hesabına alacak kaydı yapılır. Yeni bir ticari mal alışı yapmış gibi bir kayıt yapılacaktır.

Fiyat farkı faturalarında kdv

KDV matrahını doğrudan etkilediği için fiyat farkı faturaları satış işleminin yapıldığı, asıl faturanın oluşturulduğu dönem ile aynı dönemde kesilmesi gereklidir. Fiyat farkı için fatura hazırlanırken söz konusu mal veya hizmet için uygulanması gereken KDV oranının doğru uygulanmasına dikkat edilmelidir. Söz konusu mal veya hizmette herhangi bir KDV muafiyeti varsa KDV oranı uygulanmamalıdır. İleride maliye ile sorun yaşanmaması için fiyat farkı için kesilen faturada hangi faturaya istinaden fark faturasının oluşturulduğu açıklanmalıdır.