Kıdem tazminatı nedir, nasıl hesaplanır?

Kıdem tazminatı, çalıştığı kurumda uzun süredir görev yapanların güvencesi olduğundan kıdem tazminatı nasıl hesaplanır sorusu sıklıkla gündeme geliyor. Sigortalı çalışan işçilerin en büyük güvencesi kıdem tazminatı, işçi sendikaları tarafından da “kırmızı çizgi” olarak nitelendiriliyor. Elbette kıdem tazminatı almak için birtakım şartların sağlanması gerekiyor.  Gereken koşullara uygun her sigortalı işçi, yasal olarak kıdem tazminatı almayı hak etmiş sayılıyor.

Her çalışanın yasal olarak hak ettiği bir tazminat çeşidi olan kıdem tazminatı, belirli yöntemlerle hesaplanıyor ve ortaya çıkan rakam kıdem tazminatını ifade ediyor. Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır diye düşünenler için hesaplama programı, kıdem tazminatı hesaplama aracı gibi yazılımların varlığına da dikkat çekmek gerekiyor.

Kıdem tazminatı nedir?

İşçilerin en önemli haklarından biri ve işveren için işten çıkarma konusunda caydırıcı bir unsur olan kıdem tazminatı için iş dünyasında çalışanın emeğinin karşılığı ve iş güvencesi ifadeleri kullanılıyor. Dolayısıyla kıdem tazminatı nedir sorusunun yanıtının her çalışan tarafından bilinmesi gerekiyor. Kıdem tazminatı, sigortalı çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödenen ücreti ifade ediyor. Çalışan kişinin çalıştığı her yıl için kıdem tazminatı alabilmesi en az bir yıl aynı kurumda çalışmış olmasını gerektiriyor. Bu durum bir holding çatısı altında çalışan şirketlerde görev almış tüm çalışanlar için de geçerli.

Kıdem tazminatı alma şartları nelerdir?

Kıdem tazminatı şartları arasında en önemlisi çalışanın, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması. Bir yıldan az çalışanlar kıdem tazminatı alma hakkına sahip değil. Çalışanın tazminat alabilmesi için işveren tarafından çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan emeklilik hakkını elde ettiğinde veya yaş unsurunun dışında sigortalılık süresi ve prim gününü doldurması durumunda kıdem tazminatı alabiliyor.

Kıdem tazminatı alma hakkı konusunda birtakım istisnalar da bulunuyor. Bu istisna durumları şöyle sıralayabiliriz:

• İşverenin işçinin iş sözleşmesini iş kanununa uygun hareket etmediği gerekçesiyle feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alma hakkını kaybediyor. (4857 sayılı İş Kanunu 25.madde)
• Kadın çalışanlar evlilik nedeniyle, bir yıl içinde işten ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanıyor. Erkek çalışanlar da askerlik görevi nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabiliyor.
• Çalışanın vefat etmesi durumunda yakınlarına kıdem tazminatı ödenebiliyor.
• 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran ve 3600 gün prim ödenmiş çalışan kıdem tazminatı alabiliyor.
• İşyerinin devri halinde çalışanlar kıdem tazminatı alamıyor.
• Malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına da hak kazanıyor.
• Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde süre baz alınarak mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanıyor.
• Gemi adamları için ödenecek tazminat tutarı en yüksek devlet memuruna çalıştığı bir yıl için ödenecek emeklilik ikramiyesini geçemiyor.

Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır 2020

Kıdem tazminatı hesaplama, çalışanın çalıştığı yıl sayısı ve diğer faktörler doğrultusunda yapılıyor. Bir çalışan için, çalıştığı kurumdaki her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında (yani bir aylık brüt maaşı olacak şekilde) kıdem tazminatı ödeniyor. Çalışanın bir yıldan artan fazla çalıştığı günler olması durumunda bir yıla oranlanarak hesaplamaya dahil ediliyor. Hesaplamada işçiye düzenli ödenen tüm ücretlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) brüt tutarı dikkate alınıyor.

Kıdem tazminatı tavanı 2019 yılına oranla yüzde 5.49 artarak 6 bin 730 lira oldu. Çalışan ne kadar yüksek maaş alırsa alsın, hesaplanacak tazminat tutarının 6.730.15 lirayı geçmesi söz konusu olamaz. Bu durumda brüt maaşı 9 bin lira olan ve 10 yıldır çalışan bir kişi tavan miktarı olan 6.730.15 lira ile 10’u çarpmalıdır. Bu durumdaki çalışanın alacağı tazminat tutarı 67 bin 301 lira olacaktır.