Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Etkileri Nelerdir?

Şirketler için kullanılan bir sistem olan bedelsiz sermaye artırımı, işletmelerin sermayelerini arttırarak, finansal açıdan artış sağlamalarını, mali ve ekonomik yapılarını iyileştirmelerini ve sermayelerini de güçlendirmelerini sağlar. “Bedelsiz sermaye artırımı nedir?” dendiğinde cevap bu şekilde olsa da, işletmeler kadar hissedarlarını, yani yatırımcılarını da etkileyen bir süreçtir. Çeşitli avantaj ve dezavantajları olabilen bu sistemde, sermaye artırımı doğru kullanılması yatırımcıları da o derece etkiler ve risk oranı değişir.

İşletmeler, çeşitli yönetim kurulu toplantılarından çıkan kararlar sonucunda mevcut sermayelerini arttırmak ve finansal açıdan rahatlamak için sermaye artırımı kararı alabilir. Bunun neticesinde, yatırımcılarına da bunun haberini verirler. Bedelsiz sermaye artırımında hissedarlara yeni senetler dağıtılır. Aslında bu da şirketin ödenmiş sermaye oranını arttırır. Günümüzde borsada yer alan firmalar, zaman zaman bu yöntemi tercih eder.

İşletmeler için oldukça önemli bir faktör olan bedelsiz sermaye artırımı, borsada yer alan bir şirketin, mevcutta kendi hissesini alan yatırımcılarına belirli oranlarda hisse dağıtması sistemidir. Buradaki “bedelsiz” kelimesinin önemi, mevcut hissedarlara bu hisselerin belirli bir bedel alınmadan verilmesidir. Bu durumda da aslında hissedarlar da şirketin, mevcut ödenmiş sermayesine katkıda bulunmuş olur.

Bedelsiz sermaye artırımının etkisi, hem şirket açısından hem yatırımcılar açısından olur. Bedelsiz sermaye artırımı yapacak şirketler, bunu belirli bir süre öncesinde haber verir. Bedelsiz sermaye artırımı tarihleri belirlendikten sonra, ilgili tarihte şirket hisse dağıtımını gerçekleştirir. Sermaye artırımının etkileri ise daha sonra görülmeye başlanır. Şirketin ödenmiş sermayesinde artış sağlar. Mevcut yatırımcılarına bedelsiz olarak hisse verir ki bu yatırımcıların aslında oldukça hoşuna gider. Kendi finansal rahatlamasını sağlamasının yanı sıra, ödenmiş olan sermayesini de bu hisse dağıtma işlemi ile yapmış olur. Aynı zamanda mevcut şirketin hissedarı olmayanlar da bu durumda şirkete ilgi duymaya başlayabilir ve hisselerini takibe alır. Piyasada da olumlu birçok gelişme yaratan bedelsiz sermaye artırımı, Borsa İstanbul’da sık görülen bir kavramdır.

Bedelsiz sermaye artırımı ne demek?

Borsaya yeni giren küçük yatırımcıların özellikle merak ettiği “Bedelsiz sermaye artırımı ne demek?” sorusuna cevap arayanlar, öncelikle sermaye artırımının ne olduğunu kavramalıdır. Sermaye artırımı, bir şirketin, mevcut sermayesini arttırmak için yeni hisselerini satışa çıkarması ya da belirli bir oranda hissedarlarına vermesidir. Bunu bedelli yaptığı zaman bedelli sermaye artırımı, bedelsiz yaptığı zaman da bedelsiz sermaye artırımı gerçekleşir. Bedelli ve bedelsiz sermaye artırımı işletmelerin, kendi finansal güçlerini geliştirmek, mali açıdan rahatlamak ve varsa yeni yatırımlar da yaparak yatırımcı çekmelerini sağlayan bir süreçtir. İşletmeler hangi artırımı yapacaklarına kendileri karar verir.

Bedelsiz sermaye artırımı hesaplama için önce hissenin sermaye artırımı öncesi ortalama fiyatını ve bölünme oranının bilinmesi gerekiyor. Bedelsiz sermaye artırımı örnek vererek açıklayacak olursak, X şirketi bedelsiz sermaye artırımına gitti ve sizin 100 lotunuz var. Bölünme öncesi ortalama fiyat 60 TL ve bölünme oranı %35 olsun. Bu durumda bölünme sonrası lot sayınız 135, hissenin yeni bedeli ise 44,44 olarak değişir. Ardından borsadaki gelişmeleri ve etkileri doğrultusunda hisse fiyatında oynamalar gerçekleşir. Ancak her şeyden önce bedelsiz sermaye artırımından yararlanabilmek için mutlaka bu karar öncesi işletmenin hisselerine sahip olmanız gerekir.

Bedelsiz sermaye artırımının hisseye etkisi

İşletmeler bedelsiz sermaye artırımı yaptığında bunun tek etkisi şirkete olmaz. Bedelsiz sermaye artırımı hisseye etkisi de söz konusudur. Bedelsiz sermaye artırımında bölünme oranı kadar hisse fiyatı etkilenir. Dolayısıyla bedelsiz sermaye artırımı yapıldıktan sonra hisse fiyatında düşüş olur. Bu durum, diğer yatırımcıların alım için fırsat olarak düşündüğü bir an olabilir. Yatırımcıların bir kısmı ise hissedarı olduğu işletmenin bedelsiz sermaye artırımı yapacağını duyunca elindeki tüm lotu satmayı tercih edebilir. Çünkü daha sonra hissenin aynı noktaya ulaşması zaman alabilir. Bedelsiz sermaye artırımında aslında şirketin mevcut piyasa değeri değişmez. Bedelsiz sermaye artırımı sonucu şirketin değerinin sabit kalması sağlanır.

Bedelsiz sermaye artırımının yatırımcıya faydası

Şirketlerin zaman zaman tercih ettiği bedelsiz sermaye artırımı yatırımcıya faydası olan bir durumdur. Yatırımcıların sahip olduğu hissenin TL değeri değişmez ancak lot sayısında belirli bir oran bazında artış olur. Bu anlamda yatırımcılar hissedar olarak kalmayı tercih edebilirken, düşen hisse fiyatı sebebiyle artırım gerçekleşmeden çıkmayı da tercih edebilir. Burada yatırımcının kendi planı söz konusudur. Bedelsiz sermaye artırımı faydaları ise şu şekilde ele alınabilir:

• Yatırımcının elindeki hisse sayısı artar ancak TL değeri sabit kalır.
• Şirketler, bedelsiz olarak yatırımcılarına hisse vermiş olur. Bu durumda uzun vadeli yatırımcılar kazançlı çıkar.
• Hisse sayısının arttırılmasıyla hisse fiyatlarında düşüş yaşanır. Bu da diğer yatırımcıların alım fırsatı olarak görmesini sağlayabilir. Bu durumda da yatırımcı sayısında artış olur.

Bedelsiz sermaye artırımı onay süresi

Her sistemde olduğu gibi bedelsiz sermaye artırımında da bir süreç vardır. Bedelsiz sermaye artırımı süreci boyunca işletmeler gereken adımları tamamlar.  Gereken evrakları ve detayları belirleyip karar verdikten sonra Sermaye Piyasası Kuruluna bedelsiz sermaye artırımı için şirketler başvurur. Bunun sonucu ise bazen bir haftada bazen aylar sonra netleşir. Bedelsiz sermaye artırımı onay süresi uzun sürmesi ya da kısa sürmesi herhangi bir sebebe bağlı değildir. SPK’nin gereken incelemeleri ve kararı sonrası onay verilir. Bazı durumlarda SPK’den bedelsiz sermaye artırımı için onay çıkmayabilir. 2023 yılında SPK’ye bedelsiz sermaye artırımı başvurunda bulunan birçok şirket vardır. SPK tarafından onay alanlar olduğu gibi henüz karar bekleyen şirketler de vardır. Eğer onay alırlarsa bedelsiz sermaye artırımının gerçekleşeceği tarihi daha sonra yatırımcıları ile paylaşırlar.

​