Ücretsiz izin ödeneği nedir, şartları nelerdir?

Çalışan bireyin iş sözleşmesinin belirli bir süre için askıya alınması durumu, ücretsiz izin olarak adlandırılır. Çalışan bireyin evlenmesi, bir yakınını kaybetmesi veya bebek sahibi olması gibi durumlarda kanuni bir ücretsiz izin söz konusu olur. Her ne kadar çalışanların ücretsiz izne çıkması belirli durumlarda kanundan doğsa da, kanunda yer almayan ücretsiz izin türleri de vardır. Bir başka ücretsiz izin türü, çalışan ve işveren arasında anlaşma yapılması ile uygulanır. Tarafların anlaşması üzerine gerçekleşen ücretsiz izin için kanunda bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Ücretsiz izne tabi tutulan çalışanlara, belirli koşulları karşılamaları durumunda ödenek verilebilir. Ücretsiz doğum izinlerinde kadın çalışanlar, 6 aya kadar süren ücretsiz izin talep etme hakkında sahiptir. Ücretsiz izin, yıllık izin hakkına etki etmez. İşverenlerin ücretsiz izne çıkan çalışanlara ücret ödeme zorunluluğu olmasa da, çalışanlar gerekli koşulları sağlayarak işsizlik ödeneği ve emzirme ödeneğine başvurabilirler. Bütün dünya üzerindeki etkileri görülen Corona virüs pandemi sürecinde ücretsiz izin ödeneklerine dadir yeni uygulamalar başladı. Pandemi sebebi ile işverenler tarafından ücretsiz izne tabi tutulan ve pandemi itibari ile işten çıkarılan çalışanlar ücretsiz izin ödeneğine başvurma hakkı elde ettiler. 

Ücretsiz izin ödeneği uzatıldı mı?

Pandemi sebebiyle Mart 2020 tarihinden sonra işyeri ile bağlantısı kesilen çalışanlar ücretsiz izin ödeneğine başvurabiliyorlardı. Ücretsiz izin ödeneğinden yararlanılabilen son tarih Mayıs 2021 olarak açıklanmış olsa da, daha sonra bu tarih 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatıldı. Pandemi sürecinde ücretsiz izne çıkarılan ve işveren tarafından işten çıkarılan çalışanlar, bu tarihe kadar ücretsiz izin ödeneğinden yararlanma hakkına sahipler. Normalleşme süreci ile birlikte 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren ücretsiz izin ödenekleri sonlandı. 

Ücretsiz izin ödeneği ne zaman yatırılır?

Pandemi ile birlikte ilk kez ücretsiz izin ödeneğine başvuran bireyler ücretsiz izin ödeneği ne zaman yatacak gibi soru işaretlerine sahip olabilirler. Ödeneğe başvuran bireylere, bir ay içinde maksimum 30 gün olacak şekilde ödeme yapılmaktadır. Ödemeler çalışanların işverenleri tarafından belirtilen ödeme yolları ile İŞKUR tarafından sağlanmaktadır. Ücretsiz iznin başladığı ve ücretsiz izin ödeneği başvurusunun yapıldığı tarihten sonra her ayın 8’inde ödeme yapılır. Belirlenen tarihin haftasonu, tatil veya özel günlere denk gelmesi durumunda, ödemeler ilk iş günü içerisinde gerçekleşir. 

Ücretsiz izin ödeneğinden yararlanan bireylerin genel sağlık sigortası primleri ise bu süreç boyunca İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır. Ücretsiz izin ödeneğinden yararlanan kişilerin ödeneklerinin kesilmesine yol açan belirli durumlar vardır. Eğer birey bu süreçte bir işyerinde çalışmaya başlarsa veya başka bir ödeneğe başvurursa ücret desteği kesilir. Aynı anda yaşlılık aylığı, kısa çalışma ödeneği veya başka bir işsizlik ödeneği alan bireyler pandemi kapsamında ücretsiz izin ödeneği alamazlar. Bu tür durumlarda bireyin ücretsiz izin ödeneği başvurusu kabul edilmez veya var olan ödenek kesilir. 

Ücretsiz izin ödeneği ne kadar?

Ücretsiz izin ödeneğine başvuran çalışanlara pandemi sürecinde sağlanan günlük destek tutarı 39,24 TL olarak belirlenmiştir. Daha sonra bu tutar günlük 47,70 TL olarak değiştirilmiştir. Nisan 2021 tarihi itibari ile günlük ödenek tutarı 50 TL olarak güncellenmiştir. Yapılan düzenleme ile birlikte, ücretsiz izin ödeneği tutarına Nisan 2021 tarihinden itibaren vergi kesintisi yansıtılmaması kararı verilmiştir. Ücretsiz izinden ödeneğinden yararlanmak isteyen çalışanların başvurularının yapılması gerekir. Çalışanların ödenekten yararlanabilmeleri için, ücretsiz iznin verildiği tarih itibari ile başvurularının işverenler tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Başvurusu yapılan ve koşulları sağlayan çalışanların ödenekleri başvuru tarihini takip eden ayın 8’inde yatmaya başlar. 

Uygulamanın yürürlükte olduğu süreç boyunca ödenekten faydalanılabilir. Ücretsiz izne çıkarılan çalışanların haklı nedenleri sağlamaları halinde tazminat alması da mümkündür. İşçiler için haklı nedenler teşkil eden hususlar incelenerek iş akdi feshedilebilir ve tazminata başvurulabilir. Pandemi öncesinde çalışanların yazılı onayı alınmadan ücretsiz izne çıkarılmaları gibi bir durum söz konusu değildi. Ancak pandemi ile birlikte yürürlüğe sürülen yasalar gereğince ücretsiz izin koşulları değişti. Pandemi kapsamında ücretsiz izin ödeneği, çalışanların ve işverenlerin mağduriyetinin önüne geçmek adına başlatıldı. Böylelikle ücretsiz izne çıkarılan veya pandemi sebebiyle işten çıkarılan çalışanların bu süreçte nakdi destek alması sağlandı.