Prime esas kazanç nedir?

Prime esas kazanç nedir sorusu işverenler ve çalışanlar için önem taşıyor. Bu soruya makul bir yanıt verebilmek için öncelikle prim terimini anlamak gerekiyor. 

Özel ödül ya da teşvik anlamına gelen prim, işyerlerinde çalışanlara belirlenen hedefe ulaştıkları ya da performanslarını arttırdıkları durumlarda verilen ek ücreti ifade etmek amacıyla kullanılır. Prim çalışanların performanslarını maksimize etmek ve belirlenen hedefe ulaşmaları konusunda teşvik sağlamak amacıyla tercih edilen bir yöntemdir. Prim denildiğinde pek çok kişinin hakkında yalnızca ücret ödemesi geliyor olsa da bununla birlikte hediye ve avantajlar da prim içerisinde değerlendirilebilir. 

Buna bağlı olarak prime esas kazanç adlı bir terim bulunur. Çalışma hayatında sıklıkla duyulan bir terim olarak değerlendirilen prime esans kazanç, farklı özelliklere sahiptir. 

Prime esas kazanç nedir?

Çalışanların brüt maaşı, ikramiyeleri, ek mesai ücretleri ve primleri gibi ödemelerden oluşan kazancı ifade etmek için kullanılan prime esas kazanç, iş hayatında en çok kullanılan terimlerden biridir. Prime esas kazanç nedir sorusuna çalışanın sigorta primlerini, sosyal güvenlik ve emeklilik haklarını belirleyen bir kazanç türü olduğuna dair yanıt vermek mümkündür.

Prime esas kazanç ile yalnızca çalışan değil, işveren de belirli oranda sosyal güvenlik primi öder. Çalışanların motivasyonlarını maksimize etmek amacıyla yapılan ödeme türlerinin çok büyük bir kısmı prime esas kazanca dahildir.

Prime esas kazanç hesaplaması yapılırken dikkat edilmesi gereken pek çok etken bulunur. Mutlaka çeşitli etkenlere dikkat edilerek, titizlikle yapılması gereken prime esas kazanç hesaplaması çalışanların gelecekteki sosyal haklarının belirlenmesi amacıyla önemlidir. Hesaplama esnasında yapılabilecek en küçük hata hem çalışanın hem de işverenin mali cezalar ile karşılaşmasına yol açabilecek kadar önemli ve tehlikelidir. Eksik prim ödendiği durumlarda çalışanın gelecekte oluşacak emeklilik hakları da eksilebilir. Tüm bu etkenler prime esas kazanç hesaplaması esnasında dikkat edilmesi gereken pek çok faktör olduğunu gösterir.

Prime esas kazanç çeşitleri nelerdir?

Prime esas kazancın farklı çeşitleri bulunur. 5060 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda prime esas kazançlar ve kısmen prime esas kazançlar belirlenerek kontrol altına alınmıştır. Bu kanuna bağlı olarak prime esas kazançlar şu şekilde listelenebilir:

• Asıl maaşlar,

• Yıllık izin ücretleri,

• İzin için verilen ödemeler ve harçlıklar,

• Ödeme şekli ve zamanına göre belirlenen ücret çeşitleri,

• Sigortası olan çalışanlara istirahat dönemlerinde ödenmesi zorunlu olan ücretler,

• Diğer ödemeler.

Bununla birlikte bazı ödemeler kısmen prime esas kazanç olarak gruplandırılır. Gerekli koşullar sağlandığında hesaplanan tutar prime esas kazanca dahil edilmelidir. Buna göre kısmen prime esas kazanca dahil olan ödemeler arasında şunlar bulunur:

• Yemek ücretleri,

• Çocuk zammı,

• Aile zammı,

• Özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payı için ödenmesi gereken tutarlardır.

Prime esas kazanç yüksek olursa ne olur?

Prime esas kazanç ile ilgili merak edilen bazı sorular bulunur. Bunların arasında prime esas kazanç yüksek olursa ne olur sorusu gelir. Prime esas kazanç tavan ve taban değerlerine sahiptir. İlgili değerler asgari ücret tespit Komisyonu tarafından açıklanan ücret kararına bağlı kalınarak belirlenir. 2024 yılı için günlük bazda prime esas kazanç alt sınırı 666,75 TL olarak hesap edilmiştir. Üst sınırı ise 20.002,50 TL’dir. 

Buna bağlı olarak pek çok kişi kazancının yüksek olduğu takdirde ne gibi bir avantaj elde edeceğini merak eder. Prime esas kazanç yüksek olursa emekli maaşında önemli bir artış meydana gelir. Birçok çalışan uzun yıllar çalıştığında emekli aylığı daha yüksek olacak düşüncesine sahip olsa da bu durum doğru değildir. Prim gün sayısının yüksek olması emekli aylığını yükseltmek için tek başına yeterli değildir. 

Emekli aylığının yükselmesi SGK’ya bildirilen matrahın artışı ile ilgilidir. Personel emekli olduğunda yüksek aylık almak istiyorsan prime esas kazanç tutarının yüksek yatırılmış olması gerekir. Dolayısıyla prime esas kazanç yüksek olursa ne olur sorusuna kişinin aylık emeklilik ödemesinin de yüksek olacağına dair yanıt vermek mümkündür. 

Prime esas kazanç nasıl hesaplanır?

Çalışanların brüt maaşının yanı sıra ikramiye, ek mesai ücreti ve prim gibi ücretlerinin de toplanması ile elde edilen kazanç prime esas kazanç tutarı nedir sorusuna yanıt olarak verilebilir. Sigortalı çalışan herkes için prime esas kazanç önemlidir. Prime esas kazanç için yapılan ödemeler kişinin emekli olduğu takdirde elde edeceği aylığın belirlenmesi konusunda önemli bir rol oynar. Tüm bu etkenler göz önünde bulundurulduğunda çalışanların sık sık prime esas kazanç nasıl hesaplanır sorusu hakkında araştırma yaptıklarını söylemek mümkündür. 

Prime esas kazanç hesabı yapılırken dikkat edilmesi gereken pek çok etken bulunur. Aynı zamanda bu hesaplama titizlikle yapılmalıdır. Prime esas kazanç hesaplama çalışanın günlük ücreti ile 30’un çarpılması şeklinde gerçekleşen bir formüle sahiptir. Hesaplama yapılırken minimum ve maksimum prime esas kazanç tutarlarının göz önünde bulundurulması gerekir. Örneğin bir çalışanın günlük prime esas kazancı 1500 TL ise 30 gün için bu tutar 45.000 TL olarak belirlenir. Prime esas kazanç hesaplaması yapılırken bu formül tercih edilir. Formül ile hesaplama yapılırken ve ödeme gerçekleştirilirken hem işveren hem de işçi dikkatli olmalıdır. Usulüne uygun şekilde yapılmayan ödeme çeşitli problemleri beraberinde gelmesine yol açabilir. Bu gibi etkenlere dikkat etmek ve tavan, taban sınırları hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.