Nace Kodu Nedir, Ne İşe Yarar, Nasıl Öğrenilir?

Firmaların faaliyetlerini doğru ve sağlıklı biçimde sürdürebilmesi için bazı yasal çerçeveler ve düzenlemeler bulunuyor. Nace kodu uygulaması da bunlardan biri olarak büyük önem taşıyor. Bu yazımızda nace kodu nedir, nace rehberi nasıl oluşturulmuştur ve nace kodu güncellemesi nasıl yapılır gibi sorulara yanıtlar veriyoruz.

Nace Kodu nedir?

Avrupa Topluluğu’nda ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflaması, yani kısa adıyla Nace Kodu, tüm dünyada ekonomik faaliyetlerin uluslararası standart sanayi sınıflanması olan ISIC’nin (Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması) Avrupa Birliği tarafından kullanılan uyarlamasıdır. Basit anlatımla, istatistiksel anlamda kullanılmak üzere farklı iş kollarının sınıflandırıldığı bir kod sistemidir.

Nace, Avrupa’da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. Nace kodlamasında faaliyet konularına göre, iş yerlerine, işletmelere 6 haneli bir kod verilmektedir. Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları kapsamında, Nace kodu uygulaması da kullanılmaya başlanmıştır.

Nace rehberi nasıl oluşturulmuştur?

Türkiye İstatistik Kurumu başkanlığında Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, KOSGEB, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile test temsilcilerinden oluşan Nace Komisyonu tarafından, bugün kullanılan ve 2204 faaliyet kodunu, yani Nace Kodunu içeren mesleklerin gruplandırılması rehberi oluşturulmuştur.

2008 yılında yayımlanan rehberi 2009 yılında ilk kullanıma odalar başlamış olup, 2010 yılından beri Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile KOSGEB kullanmaktadır.

Nace kodunu kim belirliyor?

Oda üyesinin faaliyet kodu ve buna bağlı olarak meslek grubu, kuruluş esnasında mali müşavirin beyanına göre belirlenmektedir. Sonraki yıllarda ise üyenin bir önceki yıl yapmış olduğu faaliyetlerden en yüksek ciroyu yaptığı iştigal konusuna göre mali müşaviri tarafından Maliye Bakanlığı’na verdiği beyannameye göre güncellenmektedir.

Nace kodu nasıl değiştirilir?

Firmalar ticaret sicillerindeki ana sözleşmelerinde yazan iştigal konularından herhangi biririnde veya birden fazla işte faaliyet gösterebilir. Firmalar zaman içerisinde iştigal konuları da değiştirebilir. Bu durumlarda kanunen firmaların sicil kayıtlarını tutmakla sorumlu olan ticaret odasının, üyenin ana faaliyet kodunu, yani nace kodunu güncellemesi gerekmektedir. Bu işlem de mevzuat gereği her yıl Maliye Bakanlığı kayıtlarına göre yapılmaktadır. Bu işlemlerin yapılmasından mevzuat, odaların yönetim kurulunu sorumlu tutmaktadır. Bu işlem 2013 yılından itibaren rutin olarak yapılmaktadır.

Nace kodu yanlış olan üyenin ne yapması gerekiyor?

Eğer firmanın mali müşaviri Maliye Bakanlığı’na yanlış bir faaliyet kodu beyan ettiyse, üyenin öncelikle kayıtlı olduğu Vergi Dairesi’ne giderek düzeltilmesini sağlaması; akabinde bağlı olduğu odaya başvurarak, Vergi Dairesi’nden aldığı düzeltme evrakıyla birlikte faaliyet kodunun değiştirilmesi talebinde bulunması gerekmektedir.

Firmaların şubelerinin kodu yanlışsa neler yapması gerekir?

Firmaların şubeleri de Türk Ticaret Kanunu açısından ayrı birer tüzel kişiliktir. Dolayısıyla her şube için ticaret sicilinde kuruluş yapılır ve numara verilir. Bu şubeler odaya da ayrıca kaydolur. Bir şubenin merkezden farklı, ayrı bir iştigal konusu ile faaliyet göstermesi mümkündür. Bu yüzden hem vergi dairelerinde, hem de odalarda şubeler yaptıkları ise göre merkezlerinden farklı faaliyet kodu olabilirler. Veriler Maliye Bakanlığı’ndan odalara gönderilirken şube bazında gönderilmektedir. Eğer şube için merkezin yapmış olduğu faaliyetler farklı bir kod geldiyse, bu da odadaki maliye kayıtları esas alınarak değiştirilmektedir. Dolayısıyla odalarca üyelere yapılan değişiklik bildiriminin hangi şube için yapıldığına dikkat edilmesi gerekmektedir. Merkez doğru, ancak şube yanlış bir kodda ise bunun da şubenin kayıtlı olduğu vergi dairesine gidilerek düzeltilmesi gerekmektedir.

Faaliyet kodunun doğru olarak takip edilmesi neden önemlidir

Maliye Bakanlığı mükelleflerinin vergi incelemelerini sektörel bazda faaliyet koduna göre yapmaktadır. Firma yanlış faaliyet kodu alması yüzünden incelemeye tabi tutulabilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da kayıtlarını faaliyet kodu bazında tutmaktadır. Çalışanlarınıza ödeyeceğiniz SGK primi tehlike sınıfına göre belirlenmektedir. Akaryakıt sektörünün tehlike sınıfı “çok tehlikeli” olarak belirlenmişken, tekstil sektörü “az tehlikeli” sınıfındadır. Eğer bir firma tekstil işi ile iştigal ederken, yanlışlıkla akaryakıt kodu aldıysan çalışan elemanları için daha yüksek tutarda SGK primi ödemek zorunda kalacaktır.

Üyelerin faaliyet kodu değişikliklerinin güncel olarak tutulması yasal bir gerekliliktir. Ticaret odaları tarafından tutulan faaliyet kayıtlarının doğruluğu son derece önemlidir. Üyeler odasından aldıkları faaliyet belgeleri ile ihalelere girmekte; KOSGEB başta olmak üzere yardım ve teşviklerden yararlanmaktadır. Her şeyden önemlisi ülkemizin sanayi ve ticaret envanteri, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nda tutulmakta olup, ülke ekonomisine bu envanterde tutulan kayıtlardan yön verilmekte. Ayrıca hükümetimizin ekonomi politika kararları bu envanter kayıtlarına göre oluşturulmaktadır.

Faaliyet kodu sorgulaması nasıl yapılır?

Odalar üyelerinin ticaretini kolaylaştırmak adına üye sicil kayıtlarını web siteleri üzerinden üçüncü kişilerin paylaşımını açmıştır. Odaya üye firmalarının ünvanı, sicil numarası, yaptığı iş veya faaliyet kodu üzerinden ayrı ayrı sorgulanabilir; iletişim bilgilerine, iştigal konularına, faaliyet koduna ve meslek grubuna en güncel haliyle erişilebilir.

Nace kodu hakında farklı bir içerik için linke tıklayabilirsiniz.