MRP (malzeme ihtiyaç planlama) nedir?

İş dünyasındaki rekabetin artması, özellikle üretim sektöründe alternatiflerin çoğalıyor olması, bu alanda ön plana çıkmak isteyen ve sektörde uzun süre tutunmayı hedefleyen işetmelerin kendilerini geliştirmesini zorunlu kılar. 

Malzeme tabanlı işlemlerini yönetirken üretimde verimliliği artırmak ve gelişimlerini takip etmeyi kolaylaştırmak için firmalar, malzeme ihtiyaç planlama sistemlerinden yararlanır. Bu sistemlerden biri de MRP, yani malzeme ihtiyaç planlamasıdır. Peki MRP sistemi nedir?

MRP nedir?

MRP sistemi, işletmelerin üretim safhasında kullanmayı planladığı malzemelerle ilgili depolama, tedarik tarihi ve miktarı, raf ömrü gibi işlemleri yönetebildiği bir bilgisayar destekli envanter kontrol sistemidir. Seri üretim piyasasının oldukça gelişmesi sebebiyle stok kontrollerinin dijital ortamda gerçekleştirilmesi; kullanıcıya sunulan hizmetin kalitesini artırmak, stok harcamalarını düşürmek, üretimi daha etkin hale getirip zamandan tasarruf sağlamak açısından tercih edilen bir uygulamadır. Stok yığılmalarından kaynaklanan envanter yatırımındaki atışı ve ihtiyaç kapasitesinin başarısız bir şekilde yönetilmesi sonucu oluşan verim düşüşü ve vakit kaybını önlemek MRP'nin başlıca amaçlarındandır.

MRP, envanter işlemlerini hızlandırır ve tek bir noktadan kontrol edebilme imkânı sağlar. Şirket verilerinin yazılım yardımıyla derlenmesi, doğru ve yararlı bilgiye ulaşarak daha etkin kararlar almayı kolaylaştırır. Piyasa değişimlerine hızlı yanıt vermeyi ve üretimi güncel tutabilmeyi sağlayan MRP, firmaların verimliliğinde ve kalitesinde sürdürülebilir bir yükselişe zemin hazırlar. Malzeme ihtiyaç planlaması sistemleri ile yapılabileceklerden bazıları şöyledir:

• Üretilecek ürün ve üretim kapasitesi hakkında planlama yapmayı kolaylaştırır: Bu adım stok takibi, hammadde alımı ve malzeme gereksinimlerini izleme, üretim süresi, depolama maliyeti gibi birçok alt başlığı içinde barındırır; yatırım planlaması ve gelir-gider işlemleri açısından önemlidir.
• İhtiyaca göre malzemelerin zaman ve miktarını belirler: Malzeme planlaması yapmak, MRP sisteminin en temel görevidir. Hangi malzemenin ne miktarda ve üretimin hangi aşamasında kullanılacağı MRP sayesinde belirlenebilmektedir. Seri üretim yapan firmalar için bu aşamaların tespit edilmesi önemlidir.
• Üretimin zaman dilimlerine ayrılmasını sağlar: Özellikle gıda gibi sektörlerde üretimin son aşamasının gerçekleştiği tarih tüketilebilme açısından önemlidir. Bu nedenle üretim sıklığı (günlük, haftalık, aylık, yıllık) önceden belirlenmeli, bu zaman dilimine göre de üretim hacmi belirlenmelidir. MRP sistemi, tüm üretim aşamalarını kronolojik bir şekilde, tablolar halinde kaydettiği için belirlenen zaman periyoduna göre ürün takibi yapılabilmektedir. Üretim evrelerinin kaydedilmesi, malzeme kullanımı açısından aşama aşama kontrol imkanı sunar.
• Kontrollü üretim yapmayı sağlar: MRP sistemiyle; alınan siparişlere, önceki satış oranlarına ya da piyasadaki talebe bağlı olarak arz oluşturulabilir. Böylece stoklar kontrollü bir şekilde azalır, planlanan üretimin hacmine bağlı olarak malzeme planlaması yapılır, zaman yönetimi ile senkronize bir şekilde çalıştığı için üretim safhalarında yığılma gerçekleşmeden müşteriye vaat edilen hizmet sağlanmış olur.

MRP'nin ERP'den farkı nedir?

İş süreçlerinin veri bütünlüğünü sağlayan bir sistem olarak karşımıza çıkan Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP), MRP'ye göre daha kapsamlı bir sistemdir. MRP sadece envanter işlemlerinin veri kaydını tutarken ERP, kullanıcının seçimine bağlı olarak işletmedeki muhasebe, insan kaynakları, müşteri hizmetleri, kalite kontrol gibi departmanların verilerini kaydedebilir. ERP programı bir firmada spesifik bir alanda çalışmalarını sürdüren bağımsız departmanların bir araya gelerek sorunsuz işleyen bir dinamik oluşturabilmesi için geliştirilmiştir. Farklı sektörlerin ihtiyaçlarını karşılayabilme potansiyeli ile ERP, sadece üretim kaynaklı yatırımları konu alan MRP sistemini de içine alan bir sistemdir.

MRP sistemi kullanım alanları

Envanter planlaması açısından sistematik veri takibi hizmeti sunduğu için MRP'nin kullanıldığı alanlar, depolama gerektiren tüm üretim sektörleri olarak tanımlanabilir. Malzeme ihtiyaç planlaması sistemlerine ihtiyaç duyan ve bu sistemlerin yaygın bir şekilde kullanıldığı alanlardan bazılarına şu şekilde örnekler verilebilir:

• İlaç sektörü
• Yiyecek ve gıda sektörü
• Tekstil sektörü
• Kimya sektörü
• Otomotiv sektörü
• Elektronik sektörü